Melchior Malgorzata - Zaglada a ...

Melchior Malgorzata - Zaglada a tozsamosc - Polscy Zydzi ocaleni na aryjskich papierach, Ebook 18

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ma�gorzata MelchiorZAG�ADA a TO�SAMO��Polscy �ydzi ocaleni �na aryjskich papierach"Analiza do�wiadczenia biograficznegoBiblioteka Uniwersytecka w WarszawieWydawnictwo IFiS PAN Warszawa 2004Publikacja ksi��ki sfinansowana przez Instytut Stosowanych Nauk Spo�ecznych Uniwersytetu WarszawskiegoProjekt ok�adki Barbara Aumer, Magdalena HollenderNa ok�adce wykorzystano zdj�cie Hansa Joachima Gerkego ze zbior�w Muzeum Narodowego w WarszawieRedaktor Wydawnictwa El�bieta MorawskaCopyright � by Ma�gorzata Melchior, 2004 ISBN 83-7388-043-7Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN00-330 Warszawa, ul. Nowy �wiat 72, tel. (22) 65-72-897Wydanie I. Obj. 28 ark. wyd., 29,25 ark. druk.Druk: Pracownia WydawniczaSpis tre�ciPodzi�kowania 7Wprowadzenie 91. Zag�ada i to�samo�� - zarys problemu badawczego 92. Uwagi metodologiczne i podstawowe zagadnienia teoretyczne 132.1. Cele i zakres tematyczny pracy 132.2. Perspektywa badawcza 152.3. Podstawowe kategorie poj�ciowe 202.4. Osoby badane 252.5. Materia�y �r�d�owe 272.6. R�nice mi�dzy poszczeg�lnymi typami materia��w wykorzystanych w pracy 432.7. Kompozycja ksi��ki 48I. Przedwojenne identyfikacje i biografie os�b, kt�re ocala�y z Zag�ady �na aryjskich papierach" 531. �ydzi w Polsce - przed wojn� i po wojnie 541.1. �ydzi przed wojn� 541.2. Polscy �ydzi po Zag�adzie 571.3. Charakterystyka autor�w relacji - os�b ocalonych �na aryjskich papierach" 632. Opis pr�by - elementy przedwojennych biografii Rozm�wc�w 70II. Okupacyjne do�wiadczenie biograficzne Ocalonych z Zag�ady 1011. Po drugiej stronie muru 1021.1. Decyzj a przej �cia na aryj sk� stron� 1061.2. Wyj�cie z getta 1141.3. Warunki egzystencji po drugiej stronie muru i problemy codzienno�ci 1212. Kto przyjacielem, kto wrogiem 1422.1. Sprzymierze�cy i okazywana pomoc 1422.2. Kogo si� obawia� - charakter zagro�e� 1593. Przepustka do �ycia. �Aryjskie papiery" i okupacyjne personalia 1804. Anatomia przybranej to�samo�ci 2064.1. Przybrana to�samo�� - uwagi wst�pne 2064.2. Wygl�d 2084.3. Znajomo�� j�zyka polskiego 2194.4. �Historyjki" 2214.5. Techniki i zachowania oraz przyjmowane zasady post�powania 2254.6. Obyczajowo�� i religia katolicka 2344.7. Uczucia - i konieczno�� ich skrywania 2394.8. Cechy i umiej�tno�ci przydatne z punktu widzenia strategii przybranej to�samo�ci 2494.9. Strategia przybranej to�samo�ci - uwagi ko�cowe 2545. By� kim� innym - do�wiadczenie i jego interpretacja z perspekty�wy Ocalonych 2595.1. Odgrywanie roli 2605.2. �Narodzi� si� nowy cz�owiek" 2765.3. Niewiele trzeba by�o zmienia� 2825.4. �By� kim� innym" - dylematy moralne i zagadnienie k�amstwa 2845.5. �By� kim� innym" - warianty przybranej to�samo�ci 292III. Po zako�czeniu wojny i potem 2971. Koniec wojny w relacjach Ocalonych 2982. Refleksja o w�asnym ocaleniu 3062.1. Metafizyczne kategorie wyja�niaj�ce 3062.2. �Dlaczego prze�yli�my?" 3142.3. Refleksja moralna 3193. Osobiste wybory i decyzje to�samo�ciowe 3223.1. Gdzie �y� po Zag�adzie? 3233.2. Kim by�? Sprawa personali�w i w�asnej identyfikacji 3314. P�niejsze losy powojennych wybor�w to�samo�ciowych - kontynuacja i zmiany 3604.1. Kontynuacja �aryjskiej" to�samo�ci: nie wraca� do przesz�o�ci 3604.2. Powr�t do �ydowskiej identyfikacji: nie zaprzecza� przesz�o�ci 3684.3. Zmiany w sposobie my�lenia o sobie w miar� up�ywu lat. Refleksja o w�asnej to�samo�ci 372Zamiast zako�czenia: Zag�ada a to�samo�� 3871. To�samo�� jednostki - rozr�nienia poj�ciowe 3892. To�samo�� - ci�g�o�� i zmiana 4082.1. Zmiany to�samo�ci - konwersja, alternacja, fragmentaryzacja 4092.2. Punkty zwrotne i momenty prze�omowe a wybory to�samo�ciowe 4142.3. Zmiana personali�w a zmiana to�samo�ci 4212.4. Poczucie ci�g�o�ci i poczucie kontynuacji 4253. To�samo�� Rozm�wc�w: przedwojenna, okupacyjna i powojenna. 430Bibliografia 437Aneks 4561. Materia�y archiwalne i niepublikowane 4562. Charakterystyka Rozm�wc�w 461Pami�ci wszystkich tych, kt�rych Zag�ada unicestwi�aW podzi�ce Ocalonym, kt�rzy po wojnie lub znacznie p�niej, w tej lub innej formie opowiedzieli o swoich oku�pacyjnych do�wiadczeniach i ocaleniu, o �yciu �pod przybran� to�samo�ci� "Podzi�kowaniaNiniejsza ksi��ka powsta�a w oparciu o badania prowadzone przeze mnie w �atach 1997-1999. Jej wsp�autorami s� Rozm�wcy, z kt�rymi w�wczas przeprowadzi�am wywiady, a tak�e Autorzy relacji i wspo�mnie� przywo�ywanych, by pe�niej odda� specyfik� do�wiadcze� oca�lonych z Zag�ady polskich �yd�w - tych, kt�rzy prze�yli wojn� na aryjskich papierach, dzi�ki przybraniu to�samo�ci nie-�yda.Wszystkim Im zawdzi�czam mo�liwo�� napisania tej pracy. Szcze�g�lne podzi�kowania winna jestem moim Rozm�wcom - osobom, kt�re zgodzi�y si� opowiedzie� o swoim �yciu. Bez ich gotowo�ci da�wania �wiadectwa oraz dzielenia si� w�asnymi, jak�e nieraz tragiczny�mi, do�wiadczeniami i bolesnymi prze�yciami oraz g��bokim namy�s�em nad w�asnym �yciem - ta ksi��ka nie mog�aby powsta�.Cz�� moich Rozm�wc�w oraz wi�kszo�� Autor�w wspomnie� i ar�chiwalnych �wiadectw niestety ju� nie �yje. Ich losy - dzi�ki ich w�a�snym relacjom - nie pozostan� jednak zapomniane.Podzi�kowania nale�� si� te� osobom, kt�re bezpo�rednio przyczy�ni�y si� - ka�da na sw�j spos�b - do powstania tej ksi��ki. Dzi�kuj� przede wszystkim Profesor Hannie �widzie-Ziembie, kt�ra przez lata wspiera�a moje zamierzenia i wysi�ki badawcze. Jej uwa�na lektura moich tekst�w, celne i inspiruj�ce uwagi, ci�g�a zach�ta do dalszej pracy, a tak�e niezachwiana wiara we mnie - to wszystko niezmiernie pomog�o mi w pisaniu i sprawi�o, �e ta ksi��ka mo�e si� w ko�cu uka�za�. Przez ca�y ten czas dodawa� mi otuchy m�j m��. Gdyby nie Jego mi�o��, cierpliwo�� i oddanie, niewiele uda�oby mi si� zrobi�. Z kolei Profesor El�biecie Tarkowskiej i Jej nieocenionym uwagom do maszy�nopisu praca zawdzi�cza sw�j ostateczny kszta�t.Warszawa, pa�dziernik 2003Wprowadzenie1. Zag�ada i to�samo�� - zarys problemu badawczegoSytuacje graniczne na tym mi�dzy innymi polegaj�, �e ca�y gmach �wiata zale�y od pierwszego spotkanego cz�owieka: od tego, czy ten cz�owiek da przenocowa�, czy minie oboj�tnie lub z szyderstwem, czy obrabuje i wyda na �mier�. Ten pierwszy napotkany w jednej chwili rozstrzyga najwa�niejsze filozoficz�ne i antropologiczne dylematy kultury europejskiej: dylemat samotno�ci i wsp�lnoty, atomizacji i wi�zi spo�ecznej, absolu�tu moralnego i relatywizmu warto�ci, pos�usze�stwa i sprzeci�wu, a tak�e kwesti� podzia�u na swoich i obcych (Jedlicki 1993, s. 23).Zagro�enie eksterminacj� to zagro�enie, w obliczu kt�rego staje okre�lona grupa, gdy wobec niej planowane jest przez inn� grup�, a na�st�pnie dokonywane zbrodnicze wyt�pienie wszystkich jej cz�onk�w z powodu rasy, narodowo�ci czy religii. Takim totalnym zagro�eniem dla ca�ej zbiorowo�ci i ka�dej jednostki z osobna arbitralnie zaliczonej do tej zbiorowo�ci, niezale�nie od jej w�asnej identyfikacji czy rzeczy�wistych wi�zi spo�ecznych b�d� kulturowych - by� Holocaust. Zag�a�da milion�w europejskich �yd�w w czasie II wojny �wiatowej, zapla�nowana i zrealizowana przez hitlerowskiego okupanta, w du�ej mierze na polskiej ziemi, stanowi wa�ny element wsp�czesnej historii, jest tematem bada� i rozwa�a� historyk�w, teolog�w, filozof�w, a tak�e socjolog�w - na przyk�ad tych, kt�rzy, jak Zygmunt Bauman, chcieli�by �wprowadzenia wniosk�w wyp�ywaj�cych z Holocaustu do g��w�nego nurtu naszej nauki o wsp�czesno�ci, teorii proces�w cywilizacyjnych i ich skutk�w" (Bauman 1992, s. 18).Jednak dla nielicznych jednostek, kt�rym uda�o si� prze�y� Zag�a�d� w�asnego narodu, tamten czas pozosta�, tak�e w ich p�niejszym10�yciu, przede wszystkim kluczowym osobistym do�wiadczeniem bio�graficznym. O ile eksterminacja dotyczy�a ca�ej zbiorowo�ci, o tyle ocalenie (tych, kt�rzy do�wiadczyli zagro�enia eksterminacj�) mo�na rozpatrywa� �w�a�ciwie tylko w kategoriach indywidualnych, gdy� �ydzi mogli ocale� tylko pojedynczo" (Engelking 1996, s. 214). Do��wiadczenia poszczeg�lnych ocalonych jednostek mog�y by� rozmai�te, bo w obliczu eksterminacji dokonywa�a si� indywidualizacja szans na przetrwanie, z czym wi�za�y si� r�ne �strategie" dzia�ania.Tematem niniejszej ksi��ki jest problematyka z�o�onej to�samo�ci jednostki - to�samo�ci rozpatrywanej w kontek�cie Zag�ady. Ujmuj�c nieco dok�adniej - jej przedmiotem jest odtworzenie procesu kszta�to�wania si� i przekszta�cania to�samo�ci os�b ocalonych. �w proces do�konywa� si� pod wp�ywem do�wiadczenia, jakie by�o udzia�em tych os�b w ca�ym ich �yciu - przed wojn�, w czasie wojny i okupacji hi�tlerowskiej oraz po wyzwoleniu i w latach powojennych. Prawdopo�dobnie okres okupacji odegra� w �yciu tych ludzi rol� najwa�niejsz�. Opisaniu tego procesu s�u�� pr�by udzielenia w tej pracy odpowiedzi na pytania dwojakiego rodzaju. Jedne dotycz� natury biograficznego do�wiadczenia ocala�ych z Zag�ady polskich �yd�w. Inne, bardziej specyficzne, stawiaj� kwesti� ich to�samo�ci - elementu owego do��wiadczenia biograficznego. Zagadnienia przedstawione w tej pracy nie odnosz� si� do wszystkich os�b ocalonych, ale tylko do tych jed�nostek, kt�re prze�y�y wojn� dzi�ki przybranej, �aryjskiej"1, to�samo��ci. Okupacyjne do�wiadczenie �yd�w, kt�rzy ocaleli �na aryjskich papierach", obejmuje zatem, w tym uj�ciu, dwa podstawowe jego aspekty. Pierwszy zwi�zany by� z faktem codziennego obcowania z za�gro�eniem w�asnego �ycia i z narastaj�c� �wiadomo�ci� dokonuj�cej si� na ich oczach eksterminacji narodu. Aspekt drugi wi�za� si� z ko-1 Okre�lenia w rodzaju: Aryjczyk, aryjska strona, aryjskie papiery czy - wreszcie - aryjska to�samo��, odnosz�, si� do terminologii narzuconej przez rasistowsk� ideologi� nazizmu. Odrzucaj�c t� ideologi� oraz w og�le koncepcj� ras, wszystkie okre�lenia wy�wodz�ce si� z niej winny - w moim przekonaniu - wyst�powa� w cudzys�owie. Co wi... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

sylwina.xlx.pl