Metody ksztalcenia sprawnosci ...

Metody ksztalcenia sprawnosci jezykowej uczniow, eBooks txt

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ISSN 0239-6025METODY KSZTA�CENIASPRAWNO�CI J�ZYKOWEJUCZNI�WProjekt systemu, model podr�cznikaPrace MonograficzneWY�SZEJ SZKO�Y PEDAGOGICZNEJW KRAKOWIETom 88WYDAWNICTWO NAUKOWEWY�SZEJ SZKO�Y PEDAGOGICZNEJAnna DyduchowaMETODY KSZTA�CENIASPRAWNO�CI J�ZYKOWEJUCZNI�WProjekt systemu, model podr�cznikaKrak�w 1988WYDAWNICTWO NAUKOWE WSPRecenzenciOoc. dr hab. EDWARD POLA�SKIDoc. dr hab. HALINA WI�NIEWSKAKOMITET REDAKCYJNYSTANIS�AW BURKOT(przewodnicz�cy)ZYGMUNT RUTA(wiceprzewodnicz�cy)JACEK CHROBACZY�SKI(sekretarz)JERZY JAROWIECKI, STANIS�AW KRAWCZYK, JERZY KREINER,LECH PAKU�A, EWA S�AW�CKA, J�ZEF TABOR, JAN SZMYD(cz�onkowie)BARBARA KIEDRZYCKA-SZATKO(redaktor) WSPROMANA HULEWICZ(korektor)- KYak�w BG1050012044..w. .� �.n�i\uvvic, UL. KARMELICKA 41300 egz. Ark. wyd. 9,0. Zam. 33-87. Cena z� 180.�SPIS TRE�CIWST�P 7Rozdzia� I. CELE I STRUKTURA SZKOLNEGO KSZTA�CENIASPRAWNO�CI J�ZYKOWEJ t8Rozdzia� II. WARUNKI PROCESU KSZTA�CENIA JE�YKAW SZKOLE 42Rozdzia� III. METODY KSZTA�CENIA SPRAWNO�CI J�ZYKOWEJ. 58Metoda analizy i tw�rczego na�ladowania wzor�w 62Metoda norm i instrukcji 85Metoda przek�adu intersemiotycznego 96Metoda okazjonalnych �wicze� sprawno�ciowych .... 112Metoda praktyki pisarskiej 120Rozdzia� IV. MODEL PODR�CZNIKA DO �WICZE� W M�WIENIUI PISANIU 135ZAKO�CZENIE 189BIBLIOGRAFIA 196R�sume' 209WST�PW procesie kszta�cenia sprawno�ci j�zykowej uczni�w*wszelkie decyzje dydaktyczne powinny by� oparte na trzechpodstawowych czynnikach:- wiedzy o systemie je�yka i jeg0 funkcjonowaniu,- wiedzy o procesach rozwojowych je�yka i jego przyswa-janiu,- wiedzy o uczniu i u�ywaniu przez niego je�yka w mod�-lvi szkolnej komunikacji.36 Ksi��ka ma' charakter �ci�le dydaktyczny i w zwi�zkuz tym poj�eie "sprawno�� j�zykowa" zawarte w tytule ma niecoinne znaczenie ni� to, kt�re stosuje si� w pracach j�zyko-znawczych. Jego dydaktyczne rozumienie wyja�nia szczeg�oworozdzia� I pt. "Cele i struktura szkolnego kszta�cenia spra-wno�ci j�zykowej".Dydaktyczny aspekt ksi��ki, kt�rej g��wnym zadaniemjest sformu�owanie teorii metod rozwijania do�wiadczenia j�-zykowego w szkole, usprawiedliwia tak�e, jak si� wydaje, sy-nonimiczne stosowanie poj��: sprawno�� j�zykowa, sprawno��mowy, Sprawno�� wypowiedzi, sprawno�� wypowiadania si�, cho�autorka ma �wiadomo�� odr�bno�ci znacze� wyraz�w: j�zyk, mo-wa, wypowied�. W metodyce nauczania przedmiotu zwanego j�zy-kiem ojczystym taka synonimiczno�� jest powszechnie stosowa-na zar�wno w dokumentach programowych, jak i podr�cznikachmetodycznych, czy wreszcie w publikacjach naukowych dotycz�-cych tzw. szkolnych "�wicze� w m�wieniu i pisaniu". Tak�ew �wietle wywod�w niniejszej pracy stosowane poj�cia t�uma-cz� si� dostatecznie. 7W zwi�zku z tym wszelkie rozwa�ania zmierzaj�ce do pro-jektowania optymalnego modelu cel�w i struktury kszta�ceniaj�zykowego oraz do sformu�owania zakresu tre�ci bada� dydak-tycznych musz� uwzgl�dnia� powy�sze czynniki. Konieczne jestzatem dokonanie syntezy zasobu obserwacji i refleksji zwi�-zanych z rozwijaniem umiej�tno�ci j�zykowych, zgromadzonychna gruncie takich nauk,jaki j�zykoznawstwo, psycholingwistyka/"aocjolingwistyka, psychologia, pedagogika, z tym jednak za-strze�eniem, �e dydaktyka, ze w�gl�du na przedmiot bada�(kt�rym jest ucze� zdobywaj�cy umiej�tno�� sprawnego pos�u-giwania si� j�zykiem), wszelkie obserwacje i badania wymie-nionych nauk musi dostosowa� do specyfiki w�asnych zada�.Do szczeg�owych zada� metodyki kszta�cenia sprawno�cij�zykowej uczni�w nale�y ustalenie cel�w kszta�cenia, ichstruktury, wreszcie organizacji poczyna� dydaktycznych obej-muj�cych metody, formy i �rodki pracy. Kr�tko m�wi�c, dydak-tyka musi odpowiedzie� na pytania: co nale�y kszta�ci� uuczni�w, w jakim celu i w jaki spos�b.Analiza literatury przecfiniotu, przeprowadzana w trakciestudi�w, zmierzaj�cych do kompleksowego uj�cia koncepcjikszta�cenia sprawno�ci j�zykowej i do pr�b strukturalizacjir�nych sposob�w tego kszta�cenia w sp�jny system metod,upowa�nia do pewnych konstatacji. W ostatnim dwudziestopi�-cioleciu notuje si� wyra�ny wzrost zainteresowa� badaniaminad je�ykiem dziecka. Obszerna literatura omawia badaniav =x^xv -�ryxi.v>cv naa. systemem ocay>ta, sposobami jego istnienia,8nad rozwojem j�zyka dziecka prowadzone przez j�zykoznawc�w,psycho- i socjolingwist�w, psycholog�w. Spora liczba pracrelacjonuje badania j�zykoznawc�w i dydaktyk�w nad poziomemsprawno�ci j�zykowej ucznia, rejestruj�ce tak�e r�norodneniedostatki i b��dy mowy dziecka. Istnieje r�wnie� bogataliteratura metodyczna, kt�ra zajmuje si� formu�owaniem dy-rektyw dydaktycznych, wyzyskuj�ca co prawda coraz cz�ciejwy�ej wymienione osi�gni�cia" badawcze, ale jak�e cz�sto nieuwzgl�dniaj�ca wiedzy o efektywno�ci organizacji procesukszta�cenia. Kr�tko m�wi�c, prowadzi si� badania rozwoju j�-zyka dziecka nie obejmuj�ce zagadnie� dydaktycznych, badasi� skutki dzia�alno�ci dydaktycznej, ale za mp�o podejmujesi� bada� nad procesem dydaktycznym, zw�aszcza za� sposobamii metoCami stosowanymi przez nauczycieli w toku pracy nadkszta�towaniem umiej�tno�ci wypowiadania si� uczni�w.Luka ta, by� mo�e, �wiadczy o s�abo�ci podstaw szkolnejpraktyki doskonalenia sprawno�ci mowy, z pewno�ci� niepokoi,stanowi�c swego rodzaju wyzwanie dla dydaktyki j�zyka ojczy-stego. To wyzwanie staje si� jeszcze wyra�niejsze w �wietlesformu�owa� zawartych w przedmowie do ksi��ki "Badania nadrozwojem j�zyka dziecka", kt�re zwracaj� uwag� na to, �ebod�cem do intensyfikacji bada� psycho- i socjolingwistycz-nych s� pilne potrzeby rozwi�zywania na szerok� skal� spo-�ecznych problem�w edukacji szkolnej. Mo�na wi�c �mia�osformu�owa� tez�, i� potrzeb� chwili jest dzi� intensyfika-cja bada� szkolnego procesu kszta�cenia sprawno�ci mo"T.Z kolei trzeba sobie u�wiadomi�, jakich dzia�a� wymagatak sformu�owana teza, aby badania owe by�y w og�le mo�liwei aby ich rezultaty mog�y w konsekwencji s�u�y� - po pierw-sze - doskonaleniu zasad doboru materia�u i uk�adu tre�cikszta�cenia w programach i podr�cznikach szkolnych, po dru-gie - ustaleniu najkorzystniejszych strategii dydaktycznychw kszta�ceniu sprawno�ci j�zykowej, po trzecie - unowocze-�nieniu �rodk�w dydaktycznych wspieraj�cych to kszta�cenie.Jak wiadomo, ka�de badanie wymaga wielu wst�pnych stu-di�w szczeg�owych. Trzeba wi�c dokona� syntezy zasobu obser-wacji i refleksji zwi�zanych z rozwijaniem umiej�tno�ci j�-zykowych, u kt�rych podstaw le�� badania empiryczne innychnauk (j�zykoznawstwa, psychologii, socjo- i psycholingwisty-ki, pedagogiki itp.), aby skonstruowa� model cel�w i struktu-ry kszta�cenia j�zykowego. Taki model mo�e dopiero pom�cw zaplanowaniu cel�w i zakresu bada� procesu kszta�cenia,a tak�e u�atwi� konstruowanie odpowiednich narz�dzi wgl�duw ten proces.Innym wa�nym problemem jest �wiadomo�� warunk�w reali-zacji cel�w kszta�cenia w ramach szkolnego systemu komunika-cji j�zykowej, kt�ry, jak wiadomo, jest uk�adem asymetrycz-nym, wywieraj�cym ujemny wp�yw na efekty dydaktyczne. W zwi�z-ku z tym przygotowuj�c badania nale�y dokona� strukturaliza-cji r�norodnych sposob�w kszta�cenia w sp�jny system metod,koresponduj�cy z zakresem i celami kszta�cenia, r�wnocze�nieprostuj�cy uk�ad szkolnej komunikacji j�zykowej. Nie mo�na10Ajednak na tym poprzesta�, jako �e istotnym czynnikiem uzupe�-niaj�cym i wzbogacaj�cym proces kszta�cenia s� �rodki dydak-tyczne, a w�r�d nich podr�cznik. Opracowanie modelu podr�cz-nika jest zatem wa�kim zadaniem poprzedzaj�cym badania, kt�-re w efekcie powinny przebiega� tak sprawnie, aby czas mi�-dzy powstaniem teorii kszta�cenia i jej praktycznym zastoso-waniem by� jak najkr�tszy.Niniejsza praca stanowi tak� w�a�nie pr�b� stworzeniapodstaw teoretycznych dla bada� procesu kszta�cenia sprawno-�ci j�zykowej uczni�w szko�y podstawowej. Kompleksowe przed-stawienie problem�w zwi�zanych z doskonaleniem sprawno�cimowy jest z jednej strony wynikiem ogl�du rezultat�w bada�wymienianych wcze�niej nauk, z drugiej - nast�pstwem wielo-letnich do�wiadcze� badawczych i dydaktycznych autorki. Ko-lejno�� i zakres tych do�wiadcze� daje si� zamkn�� w trzechetapach, z kt�rych ka�dy dotyczy� kszta�cenia sprawno�ci j�-zykowej, koncentruj�c si� jednak wok� r�nych szczeg�owychjego aspekt�w.W latach 1975-1978 autorka organizowa�a i prowadzi�abadania empiryczne w podstawowej Szkole-Laboratorium WSPw Krakowie, kt�re sprawdza�y w do�wiadczalnym dzia�aniu dy-daktycznym: sposoby integracji kszta�cenia j�zykowego z rea-lizacj� wszystkich dzia��w nauczania j�zyka polskiego oraz,z zaj�ciami pozalekcyjnymi, stosowanie zr�nicowanych sposo-b�w tego kszta�cenia, a tak�e stosowanie indywidualnych kartpracy, jako �rodka rozwijania sprawno�ci j�zykowej. Badania11te doprowadzi�y do sformu�owania koncepcji metod kszta�cenia.<3prawno�ci j�zykowej,opublikowanej przez autork� po raz pier-wszy w roku 1978, w artykule pt. "Kszta�cenie sprawno�ci j�-zykowej" , drukowanym w Wydawnictwie Naukowym WSP w Krakowie.na,t(,pny etap do�wiadcze� (1. 1979-1980) wi��e si� zWGo�prac� w tworzeniu podr�cznik�w do �wicze� w m�wieniu ipisaniu dla projektowanej dziesi�cioletniej szko�y �redniej.o'.V s p� autorstwo podr�cznik�w "Od zabawy do rozmowy" dla kla-sy IV oraz "Sztuka m�wienia i pisania" dla klasy VI pozwoli-�o bli�ej przyjrze� si� problemom ksi��ki dla ucznia szko�ypodstawowej, zgromadzi� obserwacje i refleksje, kt�re z pe-wno�ci� wp�yn�y na przedstawiany w niniejszej pracy modelpodrpcznika.Od roku 19... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

sylwina.xlx.pl