Milewska Ewa - Rodzice i ...

Milewska Ewa - Rodzice i dzieci-Psychologiczny obraz sytuacji problemowych, Ebook 18

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Rodzice i dziecipsychologiczny obrazsytuacji problemowychPraca zbiorowa pod redakcj�Ewy Milewskiej i Aleksandry SzymanowskiejAgCENTRUM METODYCZNE POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJMINISTERSTWA EDUKACJI NARODOWEJWARSZAWA 2000Recenzenci:prof. dr hab. Tadeusz Pilchptof. drTaab. Julian RadziewiczProjekt ok�adki: Andrzej Pilich) Copyright by Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-PedagogicznejMinisterstwa Edukacji Narodowej, Warszawa 200000-644 Warszawa, ul. Polna 46 a, tel./fax (0-22) 825-83-15ISBN 83-86954-53-1Zam. nr 196/2000Drukarnia Oficyny Wydawniczej Politechniki Warszawskiej02-321 Warszawa, ul. Kopi�ska 12/16, tel. 660-40-2604,Spis tre�ciWST�P ................................................. 5CZʌ� I. WYBRANE PROBLEMY W FUNKCJONOWANIU RODZINYBarbara Tryjarska - Rodzina w uj�ciu systemowym............ 7-t> Maria Ry� - Uwarunkowania konflikt�w i kryzys�w w ma��e�-stwie i rodzinie. Przyczyny, przebieg, skutki i sposoby rozwi�zy-wania .............................................. 22-P Ewa Wide� - Przystosowanie dziecka do rozwodu rodzic�w..... 46~T> Aleksandra Szymanowska - Dziecko w rodzinie niepe�nej....... 58*�� Anna Kwak - Rodziny rekonstruowane - problemy i zagro�enia . 78Zofia Waleria Stelmaszuk - Dziecko w rodzinie zast�pczej ..... 100Ewa Milewska - Rodzina adopcyjna - problemy psychologiczneprzed i po adopcji dziecka............................. 115Maja Szpakiewicz-Olszewska - Choroba psychiczna rodzica - jejwp�yw na rozw�j dziecka i funkcjonowanie rodziny......... 136Jolanta Rogala-Ob��kowska - Sytuacja dzieci w rodzinach narko-man�w ............................................ 153�-� Adam K�odecki - Funkcjonowanie rodziny z problemem alkoholo-wym ............................................. 170Irena Pospiszyl - Przemoc w rodzinie ..................... 185�. Joanna Cielecka-Kuszyk - Medyczne aspekty krzywdzenia dzieci 198n. RODZINA Z ZABURZENIAMI ZACHOWANIA U DZIECIEwa Milewska, Aleksandra Szymanowska - Post�powanie diagno-styczne w zaburzeniach zachowania u dzieci............... 214Ewa Milewska, Aleksandra Szymanowska - Studia przypadk�w . 219WST�PW praktyce psychologiczno-pedagogicznej klientem cz�sto jest dziecko,kt�re zdaniem rodzic�w i wychowawc�w �le si� zachowuje, sprawia pro-blemy, nie spe�nia oczekiwa�. Otoczenie zaczyna dziecko �wychowywa�",bo przecie� to w dziecku tkwi problem i nale�y je zmieni�. W wielu przy-padkach zamiast zmiany na lepsze uzyskuje si� nasilenie objaw�w lub po-jawienie si� nowych. Niepowodzenia takiego post�powania wychowaw-czego jeszcze bardziej ugruntowuj� przekonanie, �e dziecko jest z�e, boprzecie� rodzice bardzo si� staraj� i post�puj� najlepiej, jak umiej�. Prze-konanie takie wyra�aj� nie tylko rodzice, ale r�wnie� wychowawcy i pe-dagodzy. Tymczasem od wielu ju� lat psycholodzy zajmuj�cy si� terapi�rodzin wyra�nie podkre�laj�, �e dziecko jest cz�ci� systemu rodzinnegoi w zachowaniu dziecka znajduje odbicie to, co dzieje si� w tym systemie.Zatem ka�dy objaw zaburze� zachowania u dziecka powinien by� rozpa-trywany w kontek�cie jego rodziny, co wymaga zmiany podej�cia diag-nostycznego.W publikacji tej przedstawiono problemy charakterystyczne dla okre�lo-nych typ�w rodzin dysfunkcyjnych. Oczywi�cie nie jest mo�liwe przedsta-wienie wszystkich problem�w wyst�puj�cych w rodzinach, skoncentrowanosi� zatem na najbardziej powszechnych, jak: rodziny niepe�ne, rozwodz�cesi�, zrekonstruowane oraz rodziny z problemem alkoholowym i przemoc�.Uwzgl�dniono tak�e rodziny zast�pcze i adopcyjne, kt�re nie s� rodzinamidysfunkcyjnymi, ale wyst�puj�ce w nich problemy mog� by� i cz�sto s�inne ni� w rodzinach biologicznych. Znajomo�� specyfiki tych rodzin wyda-je si� zbyt ma�a, a potrzebna w praktyce psychologa i pedagoga.W drugiej cz�ci pracy przedstawiono przyk�ady niekt�rych zaburze�zachowania u dzieci ze wskazaniem ich umiejscowienia i roli w systemierodzinnym. Starano si� pokaza� przede wszystkim spos�b my�lenia i po-st�powania diagnostycznego, natomiast pomini�to szczeg�owsze relacjez post�powania terapeutycznego, gdy� wykracza�o ono poza ramy i za-mierzenia tej publikacji, a ponadto nie we wszystkich przytoczonych przy-padkach by�o ono prowadzone.6 Wst�pPsycholodzy kliniczni ju� od dawna uwzgl�dniaj� w swojej praktycesystemowe podej�cie do dziecka i rodziny, natomiast w�r�d psycholog�wi pedagog�w pracuj�cych w szko�ach, w poradniach psychologiczno-peda-gogicznych, o�rodkach wychowawczych takie spojrzenie na problemydziecka zaczyna dopiero torowa� sobie drog�. A w�a�nie najcz�ciej cispecjali�ci maj� pierwszy kontakt z problemami dziecka i to oni wytyczaj�drog� dalszego post�powania.Publikacja ta ma na celu przybli�y� przede wszystkim tej grupie zawo-dowej inne spojrzenie na dziecko i jego rodzin� oraz pom�c w procesiediagnozowania zachowa� dzieci i m�odzie�y. Jest ona r�wnie� adresowa-na przynajmniej do niekt�rych wychowawc�w i rodzic�w i by� mo�eb�dzie pomocna w podj�ciu przez nich pr�by zrozumienia istoty proble-m�w ich dziecka. ,,. .: . . � .Ewa MilewskaAleksandra SzymanowskaCZ�SC I. WYBRANE PROBLEMYW FUNKCJONOWANIU RODZINYBarbara TryjarskaRODZINA W UJ�CIU SYSTEMOWYMNowe spojrzenie na rodzin� zainspirowa�y obserwacje kliniczne, osi�g-ni�cia psychologii spo�ecznej, a przede wszystkim rozw�j og�lnej teoriisystem�w i cybernetyki. Teoria system�w dostarczy�a podstaw do od-miennego, w stosunku do tradycyjnych szk� terapeutycznych, ujmowaniazjawisk w rodzinie, rozumienia patologii i sposobu oddzia�ywa�. Oto pod-stawowe za�o�enia teorii system�w, kt�re znajduj� zastosowanie w prakty-ce terapeutycznej w odniesieniu do rodziny.Tw�rc� teorii system�w by� von Bertalanffy (1984). System definiowa-1ny jest jako uporz�dkowana ca�o�� sk�adaj�ca si� z dowolnych element�w,;kt�re pozostaj� we wzajemnych interakcjach. Bez interakcji nie ma syste-lmu. Zak�ada si� kilka wa�nych w�a�ciwo�ci system�w. iPodstawow� w�a�ciwo�ci� system�w jest to, �e system nie jestprost� sum� sk�adaj�cych si� na� element�w. Nale�ywi�c uzna�, �e rodziny nie mo�na ujmowa� jako grupy, kt�ra sk�ada si�z poszczeg�lnych indywidualno�ci. Nie mo�na r�wnie� zrozumie� tego, codzieje si� w rodzinie, odwo�uj�c si� do w�a�ciwo�ci intrapsychicznychkolejnych os�b, ich motywacji, uwewn�trznionej przesz�o�ci lub innychkategorii psychologicznych opisuj�cych jednostki. J�zyk opisu stworzonyprzez wiod�ce szko�y teoretyczne (np. psychoanaliz�, behawioryzm, kie-runki fenomenologiczno-egzystencjalne czy psychologi� poznawcz�) sta�si� nieprzydatny do diagnozy rodziny. Nie mo�na by�o tak�e przy jegou�yciu wyznacza� kierunku oddzia�ywa�. Analizowanie zachowa� poje-Barbara Tryjarskadynczych os�b nie przybli�y nas do zrozumienia sposobu funkcjonowaniarodziny. System scharakteryzowa� mo�na przez zwi�-zki mi�dzy jego elementami. Termin �relacje" odnosi si� do^""podstawowej struktury element�w oraz do sposobu, w jaki s� one ze sob�powi�zane. Elementy mog� by� wzgl�dem siebie izomorficzne lub prze-kszta�ca� si� jedne w drugie. Von Bertalanffy wyja�nia t� w�a�ciwo�� naprzyk�adzie sygnalizacji ruchu drogowego. Kolory zielony, ��ty, czerwo-ny w znanym systemie �wietlnym maj� t� sam� struktur�, maj� wi�c cha-rakter element�w r�wnouprawnionych, jak r�wnie� mog� zmienia� si�.i" Systemy mog� by� otwarte lub zamkni�te. Systemy biologicz-ne i spo�eczne maj� charakter system�w otwartychi (Ludwig 1995, Dro�d�owicz 1994, Foley 1974). Rodzin� nale�y traktowa�jak system otwarty. Systemy otwarte maj� kilka wa�nych w�a�ciwo�ci: popierwsze, wymieniaj� energi�, materi� i informacjez otoczeniem, poniewa� ich granice przynajmniejI. cz�ciowo s� otwarte. Innymi s�owy systemy �ywe zale�ne s� odotoczenia. Systemami zamkni�tymi s� np. maszyny. Regulacja wymianyz otoczeniem w systemach otwartych odbywa si� przy udziale mechaniz-mu zwanego sprz�eniem zwrotnym. Dzi�ki niemu systemy o�ywioneTmaj� charakter uk�ad�w samosteruj�cych. Utrzymuj� one kontakt z otocze-f niem, a r�wnocze�nie zachowuj� r�wnowag� nie dopuszczaj�c do nad-miernych zmian w systemie.Mo�na wyodr�bni� dwa rodzaje sprz�e� zwrotnych- ujemne i dodatnie. Sprz�enie zwrotne ujemne(zasada �im bardziej, tym mniej") nie dopuszcza do nadmiernych odchyle�w systemie i prowadzi do przywr�cenia zachwianej r�wnowagi, utrzyma-nia status quo. Mechanizm ten nazywany jest morfostaz� (Mostvin 1991).Wiele system�w biologicznych wyposa�onych jest w mechanizm utrzymy-wania r�wnowagi na zasadzie sprz�enia zwrotnego negatywnego, np.utrzymywanie sta�ej temperatury cia�a u ssak�w. Podobnie rodziny, pod-dawane naciskom ze strony otoczenia zewn�trznego lub w zwi�zku zezmianami wewn�trznymi (np. dorastanie dzieci), uruchamiaj� sprz�eniezwrotne ujemne. Pozwala ono przywr�ci� zachwian� r�wnowag�, kt�radoprowadzi�aby do zmiany systemu. Nierzadko �zidentyfikowany pa-cjent", kt�ry manifestuje jawne objawy, jest postaci� pe�ni�c� funkcj� utrzy-mywania r�wnowagi systemu. Na przyk�ad, wyst�pienie powa�nych zabu-rze� l�kowych u dziecka mo�e doprowadzi� do zjednoczenia rodzic�ww opiece nad nim. I chocia� ma��onkowie byli w ostrym konflikcie ze sob�i rozwa�ali mo�liwo�� rozstania, �choroba" dziecka sprawi�a, �e postano-wili by� ponownie pe�n� rodzin�. Innymi s�owy, objawy dziecka przywr�-ci�y r�wnowag� i zachowa�y system rodzinny w ca�o�ci.] Sprz�enie zwrotne dodatnie (zasada �im bardziej, tymI bardziej") mo�e doprowadzi� do zniszczenia systemu. Mechanizm tenrRodzina w uj�ciu systemowymmo�e doprowadzi� do zmian, tzn. a... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

sylwina.xlx.pl