Metodyka realizacji zlecień w ...

Metodyka realizacji zlecień w Pracowni Odtwarzania Wyglądu Osób i Przedmiotów LK KSP, Czasopisma - artykuły, ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Z PRAKTYKI
Metodyka realizacji zleceñ
w Pracowni Odtwarzania Wygl¹du Osób
i Przedmiotów LK KSP
Tematyka portretu pamiêciowego
ju¿ od czasów staro¿ytnoœci wzbu-
dza³a zainteresowanie z uwagi na
pewn¹ zagadkowoœæ zwi¹zan¹ z bra-
kiem mo¿liwoœci potwierdzenia, czy
to, co obserwator utrwala w swojej
pamiêci, mo¿e stanowiæ wiarygodny
obraz rzeczywistoœci.
Ka¿dy z nas jest niepowtarzaln¹
jednostk¹ – nie tylko ze wzglêdu na
osobowoœæ, przekonania, umiejêtno-
œci czy wiedzê – lecz tak¿e z uwagi
na wyró¿niaj¹ce z t³umu, indywidual-
ne cechy poszczególnych czêœci cia-
³a, a szczególnie twarzy. Podczas ba-
dania budowy anatomicznej uszu wy-
odrêbnia siê cechy je ró¿nicuj¹ce, na
przyk³ad kszta³t, wyprofilowanie,
wielkoœæ, odstawanie. W po³¹czeniu
z piêcioma rodzajami kszta³tu profilu
nosa, dziewiêcioma odcieniami kolo-
ru oczu, oœmioma rodzajami kszta³-
tów twarzy itd., uzyskuje siê nieogra-
niczon¹ ró¿norodnoœæ kombinacji.
Obliczono, ¿e nie da siê wœród ca³ej
populacji znaleŸæ czternastu osób,
które by³yby do siebie choæ trochê
podobne.
Do ró¿nic w wielkoœci, wygl¹dzie
czy proporcji ka¿dego z elementów
budowy zewnêtrznej twarzy docho-
dz¹ zmiany w postaci blizn, znamion
skórnych, tatua¿y czy te¿ sporadycz-
nie wystêpuj¹ce, a przez to bardzo
charakterystyczne, cechy patologicz-
ne cia³a ludzkiego, takie jak: znie-
kszta³cenia koñczyn, braki czêœci lub
ca³oœci koñczyn, garb, skrzywienie
krêgos³upa.
Obecnie, zarówno postêp techno-
logiczny, jak i najnowsze zdobycze
nauki, s¹ wykorzystywane w co-
dziennej pracy policji. Mimo
mo¿liwoœci, jakie stwarzaj¹ badania
DNA i mimo utworzenia kartoteki
œladów daktyloskopijnych AFIS, por-
tret pamiêciowy by³ i zawsze bêdzie
pomocny w poszukiwaniach spraw-
ców przestêpstw – powstaje bowiem
na podstawie œladów pamiêciowych,
które czêsto s¹ jedynym œladami po-
mocnymi w ujêciu poszukiwanego.
W wielu przypadkach od stworzenia
portretu pamiêciowego uzale¿nione
s¹ dalsze dzia³ania policji, poniewa¿
aby przeprowadziæ badania porów-
nawcze zabezpieczonych œladów,
nale¿y wytypowaæ osobê podejrza-
n¹ o dokonanie czynu zabronione-
go.
Wykonanie portretu pamiêciowe-
go, a wiêc „prze³o¿enie” wizerunku
twarzy sprawcy utrwalonego w pa-
miêci œwiadka na obraz dostêpny
dla oka innych osób, jest czynnoœci¹
bardzo z³o¿on¹. Dla u³atwienia
wspó³pracy ze
zleceniodaw-
cami eksperci
z Pracowni Od-
twarzania Wy-
gl¹du Osób
i Przedmiotów
LK KSP posta-
nowili przed-
stawiæ proble-
my najczêœciej
pojawiaj¹ce siê
w czasie do-
tychczasowych
dzia³añ pra-
cowni oraz pro-
pozycje ich roz-
wi¹zania. Aby
wspó³praca by³a bardziej sprawna
i efektywna, stworzono krótkie kom-
pendium wiedzy o pracy policyjnego
rysownika i oczekiwaniach wobec
zleceniodawcy, czyli „Metodykê re-
alizacji zleceñ w Pracowni Odtwa-
rzania Wygl¹du Osób i Przedmiotów
LK KSP”. Metodyka zosta³a zaak-
ceptowana i zatwierdzona przez ko-
mendanta sto³ecznego Policji i za-
prezentowana kierownikom jedno-
stek wspó³pracuj¹cych z Komend¹
Sto³eczn¹ Policji. Zawarto w niej
krótki opis zadañ realizowanych
przez pracowniê, zamieszczono
szczegó³owe algorytmy postêpowa-
nia (w zale¿noœci od typu zlecenia)
i zaprezentowano formy, w jakich
pracownia przekazuje zleceniodaw-
com zrealizowane ekspertyzy.
Analizuj¹c ekspertyzy z zakresu
odtwarzania wygl¹du osób w latach
2001–2004, mo¿na zauwa¿yæ sta³y,
oko³o 40–50% wp³yw zleceñ, w któ-
rych od sporz¹dzenia portretu odst¹-
piono (ryc. 1).
Ryc. 1. Wykonawstwo ekspertyz z zakresu odtwarzania wygl¹du osób w Labo-
ratorium Kryminalistycznym KSP w latach 2001–2005
Fig. 1. Statistics of caseworks involving reconstruction of face appearance in
Warsaw Metropolitan Police Forensic Laboratory in years 2001-2005
W przeciwieñstwie do ekspertyz
z innych dziedzin kryminalistyki por-
tret pamiêciowy wykonywany jest
najszybciej, czêsto nawet w kilka go-
dzin po zaistnia³ym zdarzeniu. Nale-
¿y braæ pod uwagê, ¿e œlad pamiê-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07
39
Z PRAKTYKI
ciowy przedstawiaj¹cy obraz twarzy
sprawcy bywa niekiedy bardzo szyb-
ko wypierany z pamiêci œwiadka zda-
rzenia przez inne spostrze¿enia, dla-
tego te¿ up³yw czasu ma du¿e zna-
czenie w póŸniejszym procesie od-
twarzania wygl¹du osoby. W zwi¹zku
z tym w wielu przypadkach wykonuje
siê portret po godzinach s³u¿bowych,
czasami nawet noc¹. Ka¿de wezwa-
nie eksperta w celu realizacji takiego
zlecenia wi¹¿e siê z dodatkowymi
kosztami (transport, praca w nadgo-
dzinach) ponoszonymi przez Labora-
torium. Kosztami, których mo¿na
unikn¹æ, w przypadku gdy œwiadek
lub œwiadkowie nie s¹ w stanie podaæ
rysopisu osoby lub podaj¹ niewielk¹
liczbê szczegó³ów jej wygl¹du. Wy-
starczy, aby prowadz¹cy sprawê po-
rozmawia³ ze œwiadkiem zdarzenia
i ustali³, czy mo¿e on podaæ rysopis
osoby poszukiwanej. Praktyka dnia
codziennego pokazuje jednoznacz-
nie, ¿e wielu zleceniodawców unika,
nie chce lub nie potrafi dokonaæ
wstêpnej oceny przydatnoœci œwiad-
ka w procesie odtworzenia wygl¹du
osoby. Taka preselekcja nie wymaga
specjalistycznej wiedzy, a w znacz-
nym stopniu usprawnia pracê eksper-
ta laboratorium.
Pragn¹c u³atwiæ i przybli¿yæ zlece-
niodawcom proces powstawania
portretu pamiêciowego, eksperci
z LK KSP stworzyli wzór notatki s³u¿-
bowej na okolicznoœæ opisu wygl¹du
osoby. W wielu przypadkach ju¿ wy-
pe³nienie pierwszej czêœci notatki –
dotycz¹cej warunków obserwacji –
mo¿e daæ odpowiedŸ na pytanie, czy
istnieje mo¿liwoœæ sporz¹dzenia por-
tretu pamiêciowego. Dla przyk³adu:
odleg³oœæ od obiektu obserwacji wy-
nosi 50 metrów przy dobrym, dzien-
nym oœwietleniu. Z tej odleg³oœci,
okiem nieuzbrojonym, cz³owiek nie
jest w stanie dostrzec szczegó³ów
dotycz¹cych rysów twarzy, tj. koloru
oczu, kszta³tu ust czy profilu nosa,
mo¿e jedynie podaæ cechy ogólnory-
sopisowe, takie jak: wiek, wzrost, bu-
dowa cia³a, kolor i d³ugoœæ w³osów.
Niestety, nie s¹ to dane wystarczaj¹-
ce do sporz¹dzenia portretu pamiê-
ciowego. W efekcie odstêpuje siê od
próby jego sporz¹dzenia. W punkcie
drugim notatki wymienione s¹ pod-
stawowe cechy rysopisowe, które
œwiadek powinien podaæ. Nale¿y
jednak dodaæ, ¿e nawet wymienienie
wszystkich powy¿szych cech nie
stanowi gwarancji, ¿e portret zosta-
nie wykonany. Na koniec trzeci
i ostatni punkt: œwiadek oznajmia, czy
jest w stanie rozpoznaæ osobê poszu-
kiwan¹. Mo¿e wydawaæ siê to zbyt
oczywiste, jednak zdarza³y siê przy-
padki, kiedy o podanie rysopisu pro-
szono osoby, które nie umia³y rozpo-
znaæ sprawcy, nawet w chwili bezpo-
œredniego z nim kontaktu.
W procedurach szczegó³owych,
jakie obowi¹zuj¹ podczas sporz¹-
dzania portretu pamiêciowego, zo-
sta³a równie¿ zawarta informacja, jak
unikn¹æ kilku najczêœciej pope³nia-
nych przez zleceniodawców b³êdów.
Ryc. 2. Fazy powstawania portretu pamiêciowego od z³o¿enia portretu w systemie POL-SIT do retuszu graficznego wykonanego w programie Adobe Photo-
shop CS2
Fig. 2. Phases of generating photo-fit picture by means of Adobe Photoshop CS2
40
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07
Z PRAKTYKI
Najpowa¿niejszy z nich, i w zasadzie
niedopuszczalny, to okazywanie
œwiadkowi zdjêæ przed wykonaniem
portretu. Praktyka dowodzi, ¿e obej-
rzenie kilku, czêsto kilkudziesiêciu
fotografii, w znacznym stopniu utrud-
nia, a nawet uniemo¿liwia wykonanie
wiarygodnego portretu pamiêciowe-
go. Zdarza³o siê, ¿e po obejrzeniu fo-
tografii œwiadek opisywa³ nie osobê
poszukiwan¹, ale jedn¹ z tych, której
twarz widzia³ na zdjêciach. W celu
wyeliminowania sugestii ze strony in-
nych osób nigdy nie wykonuje siê
portretu na zasadzie burzy mózgów,
czyli w obecnoœci wszystkich œwiad-
ków. Ka¿da osoba postrzega zdarze-
nie w inny, subiektywny sposób.
W czasie wykonywania portretu pa-
miêciowego na podstawie opisu kilku
œwiadków jednoczeœnie mog³oby
dojœæ do s³ownych przepychanek:
kto lepiej widzia³, kto wiêcej zapa-
miêta³ itd. Osoba o silnym autoryte-
cie mog³aby zdominowaæ innych
i narzuciæ im swój punkt widzenia,
uniemo¿liwiaj¹c tym samym przed-
stawienie, byæ mo¿e lepszej, wersji
wydarzeñ.
Aby œwiadek przypomnia³ sobie
przebieg zdarzenia, nale¿y stworzyæ
ku temu optymalne warunki: nale¿y
uwzglêdniæ stan psychofizyczny
œwiadka, zapewniæ mu spokój i po-
czucie bezpieczeñstwa, a w razie po-
trzeby opiekê psychologa. Trzeba
ograniczyæ liczbê towarzysz¹cych
mu osób postronnych i uprzedziæ
o czasie potrzebnym na realizacjê
czynnoœci. Fazy powstawania portre-
tu pamiêciowego przedstawiono na
rycinie 2.
Odtwarzanie wygl¹du przedmio-
tów (najczêœciej bi¿uterii) utraconych
w wyniku przestêpstwa jest proce-
sem du¿o ³atwiejszym ni¿ wykonanie
portretu pamiêciowego, jednak
z uwagi na swoj¹ specyfikê du¿o bar-
dziej czasoch³onnym (ryc. 3–5). Istot-
ne jest okreœlenie rodzaju przedmio-
tów i warunków, jakie powinny one
spe³niaæ, gdy¿ nie wszystkie stano-
wi¹ materia³ pomocny w poszukiwa-
niach. Ograniczenia maj¹ równie¿
charakter praktyczny – przy du¿ej
liczbie utraconych przedmiotów wy-
konanie szkiców ich wszystkich jest
niemo¿liwe. Odtwarzane s¹ wiêc je-
dynie przedmioty o cechach charak-
terystycznych, wyró¿niaj¹cych je
z danej grupy i zawieraj¹cych ele-
menty niepowtarzalnoœci. Przyjmuj¹c
takie kryteria, ekspert musi dokonaæ
w³aœciwego wyboru przedmiotów
oraz wyselekcjonowaæ te, które œwia-
dek dobrze pamiêta i które mo¿e opi-
saæ.
policjantów dokonuj¹cych przeszuka-
nia u osób podejrzanych w danej
sprawie, osób trudni¹cych siê paser-
stwem, jak równie¿ podczas rutyno-
wych kontroli miejsc zbytu tego ro-
dzaju precjozów (punkty skupu z³ota,
lombardy, komisy itp.).
Ryc. 4. Reprodukcja srebrnego czajnika – pro-
gram 3D Max Studio
Fig. 4. Reconstruction of silver teapot (3D Max
Studio)
Ryc. 3. Reprodukcja z³otego zegara w programie
3D Max Studio
Fig. 3. Reconstruction of gold clock (3D Max
Studio)
Ryc. 5. Reprodukcja srebrnej bransolety – pro-
gram 3D Max Studio
Fig. 5. Reconstruction of silver bracelet (3D Max
Studio)
Osoba poproszona o scharaktery-
zowanie danego przedmiotu najczê-
œciej kieruje siê jego wartoœci¹ nomi-
naln¹ (rynkow¹) b¹dŸ pami¹tkow¹
i bardzo trudno jest przekonaæ j¹ do
wyboru dokonanego przez specjali-
stê, który w swoim dzia³aniu przyjmu-
je inn¹ ocenê wartoœci, a mianowicie
przydatnoϾ w procesie poszukiwaw-
czym. Uzasadnione wydaje siê wiêc
poszukiwanie przedmiotów, których
wygl¹d mocno utrwali siê w pamiêci
Z oczywistych wzglêdów repro-
dukcji obrazów i grafik nie wykonuje
siê z zastosowaniem jedynie metody
opisowej (czyli: technika wykonania,
pod³o¿e, temat, kolorystyka itp.).
Identyfikacji sprzêtu RTV, aparatów
fotograficznych czy laptopów doko-
nuje siê na podstawie numerów se-
ryjnych, ewentualnie cech u¿ytko-
wych, takich jak rysy, plamy, uszko-
dzenia itp.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07
41
Z PRAKTYKI
Retusz komputerowy w swojej naj-
bardziej zaawansowanej postaci to
retusz graficzny twarzy nieznanych
zw³ok na podstawie dostarczonych
fotografii. Prawid³owe wykonanie
prac retuszerskich w tym zakresie
wymaga doskona³ej znajomoœci
oprogramowania graficznego
i wszystkich typów retuszu kompute-
rowego, tj. retuszu technicznego, ko-
rekcyjnego, kosmetycznego oraz fo-
tomonta¿u komputerowego.
Rycina 6 ukazuje retusz graficzny
zw³ok o nieustalonej to¿samoœci,
wykonany na podstawie zdjêæ. Ryci-
na 7 przedstawia natomiast domnie-
many wizerunek osoby utworzony
za pomoc¹ elementów systemu
POL-SIT, poddanych nastêpnie retu-
szowi graficznemu polegaj¹cemu na
wyrównaniu ró¿nic tonalnych miê-
dzy poszczególnymi elementami bu-
dowy zewnêtrznej twarzy oraz doda-
niu bruzd i zmarszczek.
Podsumowanie
Rozwi¹zania zaprezentowane
w powy¿szym artykule stanowi¹ go-
towe i zarazem skuteczne narzêdzia
przydatne w codziennej pracy eks-
perta kryminalistyki z zakresu odtwa-
rzania wygl¹du osób i przedmiotów.
Jak widaæ na zamieszczonym wykre-
sie (ryc. 8), wprowadzenie metodyki,
która obowi¹zuje od 15.01.2005 r.,
a wraz z ni¹ notatki s³u¿bowej na
Ryc. 6. Retusz komputerowy twarzy nieznanych zw³ok na podstawie dostar-
czonych zdjêæ twarzy, program Adobe Photoshop CS2
Fig. 6. Computerised retouch of unknown corpse photograph (Adobe
Photoshop CS2)
Ryc. 7. Odtworzenie przypuszczalnego wygl¹du osoby na podstawie dostar-
czonych zdjêæ, program POLSIT i Adobe Photoshop CS2
Fig. 7. Reconstruction of possible appearance of a person based on
photographs (POLSIT and Photoshop CS2)
okolicznoœæ opisu wygl¹du osoby,
spowodowa³o spadek nieuzasadnio-
nych zleceñ w roku 2005 o ponad po-
³owê. W znacznym stopniu obni¿y³o
to koszty w³asne Laboratorium Kry-
minalistycznego, a lepsza organiza-
cja pracy pozwoli³a skróciæ do mini-
mum czas oczekiwania na wykona-
nie ekspertyzy. Najlepszym podsu-
mowaniem omawianych zagadnieñ
bêdzie przedstawiona obok metody-
ka oraz wzór notatki.
Ewa Lewandowska
Robert Wiœniewski
zdj.: autorzy
Ryc. 8. Liczba odst¹pieñ od wykonania portretu pamiêciowego z uwagi na niewiel-
k¹ iloœæ danych w latach 2001–2005
Fig. 8. Numbers of cases rejected due to insufficient data in years 2001–2005
42
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07
Z PRAKTYKI
METODYKA
realizacji zleceñ w Pracowni Odtwarzania Wygl¹du Osób i Przedmiotów
Laboratorium Kryminalistycznego KSP
1. ZAKRES ZADAÑ
Pracownia Odtwarzania Wygl¹du Osób i Przedmiotów Laboratorium Kryminalistycznego KSP realizuje ekspertyzy
z zakresu:
1.1. Wykonywania portretów pamiêciowych osób na podstawie opisu s³ownego metod¹ syntezy komputerowej,
kompozycyjn¹, mieszan¹ i rysunkow¹.
1.2. Odtwarzania wygl¹du przedmiotów na podstawie opisu s³ownego.
1.3. Retuszu graficznego twarzy N.N. zw³ok na podstawie dostarczonych zdjêæ.
1.4. Retuszu komputerowego (retusz wiekowy, techniczny, korekcyjny, estetyzuj¹cy/kosmetyczny, fotomonta¿ kom-
puterowy).
1.5. Analizy zdjêæ fotograficznych pod k¹tem poprawnego pobrania materia³u porównawczego.
2. ALGORYTM POSTÊPOWANIA
2.1. Procedury ogólne
Podstaw¹ wykonania ekspertyzy jest:
2.1.1. dla jednostek podleg³ych KSP – pismo do Naczelnika Laboratorium Kryminalistycznego KSP wraz z obli-
gatoryjnie wype³nion¹ notatk¹ s³u¿bow¹ na okolicznoœæ opisu wygl¹du osoby; wzór notatki okreœla za³¹cz-
nik nr 1.
2.1.2. dla jednostek spoza obszaru dzia³ania KSP – postanowienie o powo³aniu bieg³ego wraz z obligatoryjnie
wype³nion¹ notatk¹ s³u¿bow¹ na okolicznoœæ opisu wygl¹du osoby; wzór notatki okreœla za³¹cznik nr 1.
Brak powy¿szych dokumentów bêdzie skutkowa³ wstrzymaniem wydania opinii (reprodukcji portretów lub przedmio-
tów), a nawet odst¹pieniem od wykonania ekspertyzy.
2.1.4. W wyj¹tkowych, uzasadnionych przypadkach (decyzjê podejmuje Naczelnik Laboratorium) istnieje mo¿li-
woœæ wykonania portretu pamiêciowego w miejscu aktualnego pobytu œwiadka. Transport eksperta na
miejsce i z powrotem zapewnia jednostka zlecaj¹ca.
2.1.5. Termin wykonania zlecenia ustalany jest przez ekspertów Pracowni telefonicznie (360-77) lub osobiœcie ze
Zleceniodawc¹. Jednostka zlecaj¹ca zobowi¹zana jest do bie¿¹cego informowania Pracowni o wszelkich
zmianach dotycz¹cych ustalonego wczeœniej terminu.
UWAGA:
W sytuacjach szczególnych, uzasadnionych okolicznoœciami zdarzenia, istnieje mo¿liwoœæ wykonania zlecenia
w zakresie wykonania portretu pamiêciowego po godzinie 16. Decyzjê o wezwaniu eksperta, celem realizacji zlece-
nia, i terminie wykonania zlecenia podejmuje Kierownik Sekcji IV lub Naczelnik Laboratorium Kryminalistycznego KSP.
2.1.6 W przypadku ustalenia osoby poszukiwanej b¹dŸ odnalezienia utraconych przedmiotów, na podstawie
efektów pracy ekspertów, Zlecaj¹cy ekspertyzê zobowi¹zany jest pisemnie poinformowaæ Laboratorium.
2.2. Procedury szczegó³owe obowi¹zuj¹ce przy zlecaniu sporz¹dzenia portretu pamiêciowego
2.2.1. Wstêpnej oceny (preselekcji) przydatnoœci œwiadka w procesie odtwarzania wygl¹du osoby dokonuje,
kieruj¹c siê przy tym zdrowym rozs¹dkiem, prowadz¹cy sprawê. Na podstawie rozmowy ze œwiadkiem na-
le¿y ustaliæ:
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07
43
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

sylwina.xlx.pl